Güvenlik Yöntemleri

Online Testlerin Güvenli Olması İçin Uygulanması Gereken Yöntemler

  Online testlerin, kağıt-kalem testlerine göre avantajlarından bahsetmiştik. Kısaca, coğrafi engelleri ortadan kaldırıyor olması, 7/24 uygulama imkanı, otomatize süreçlere dahil etme imkanı, çok daha düşük operasyon maliyeti, verimlilik ve süreçlerin hızlanması gibi birçok avantajının olduğunu ve bu yüzden şirketler için büyük bir cazibesi olduğunu belirtmiştik.  

Ancak online testlerin, uygulanması aşamasında dikkat edilmesi gereken birçok yöntem ve kullanılması gereken yazılım teknolojileri bulunuyor. Bu noktalara dikkat edilmez ise, online testler, sağladığı bütün avantajları bir yana bırakmanıza ve eski usül kağıt-kalem testleri geri dönmenize neden olabilir.

Online testlerin (çözülmeye mahkum) en büyük 3 sorununu şu 3 soru ile özetleyebiliriz:

• Aday soruları daha önceden görmüş olabilir mi?
• Testi yapan aday, testi yaptığını iddia eden aday mıdır?
• Testi yapan aday, başka kaynaklardan veya insanlardan yardım temin etmiş midir?

Bu 3 sorudan ilki test içeriğinin güvenliği, ikincisi kimlik tespit etme güvenliği, üçüncüsü Kopya çekme, hile yapma olarak ifadelendirilebilir. Kısaca detaylandıralım:

• Test İçeriğinin Güvenliği: Aday sorularla test sırasında ilk defa karşılaşmalı. Bir başka deyişle aday, testte karşısına çıkacak soruları, önceden bilememeli, tahmin edememeli. Eğer test içeriği sabit ise (sorular aynı) zaten bunun mümkün olmayacağı açıktır. Bir aday testi aldıktan sonra, kolaylıkla soruları arkadaşları ile veya internet aracılığıyla tanımadığı kişilerle paylaşabilir. Özellikle günümüzde online arama motorlarının ve özel paylaşım (torrent) sistemlerinin de ne kadar yaygın kullanıldığını düşünecek olursak, soruları sabit olan bir testin ömrünün ne kadar kısa olacağını veya uygulamaları boyunca ne kadar haksızlıklara karşı savunmasız olduğu öngörmek kolay. Daha önce, test uygulama yöntemlerinden bahsettiğimiz yazımızda da belirttiğimiz gibi, online testler mutlaka şu iki test metodundan birini uyguluyor olmalıdır:

1. PARALEL FORM (EŞDEĞER FORM / ALTERNATİF FORM) TEST METODU
2. ADAPTİF TEST METODUHer iki yöntemde de aday, karşısına çıkacak soruları önceden tahmin edemez (matematiksel olarak “hata” kabul edilebilecek oranlara indirilebilir). Test güvenliğini sağlamanın bir diğer yolu da tüm adaylara testin aynı anda yapılması ve test içeriğinin ilk defa kullanılmasıdır. Bu durum bir defalık bir çözüm sunuyor olsa da, uzun vadede, operasyonel ve doğuracağı test geliştirme maliyetleri açısından tercih edilmeye uzaktır. Bu yöntemin ortaya çıkardığı bir diğer istenmeyen sonuç ise, farklı zamanlarda uygulanan testlerin ortak ve standart bir değerlendirme yapmayacak olması ve dolayısıyla farklı test sonuçlarının birlikte anlamlandırılamayacağıdır.

• Kimlik Tespit Edebilme: Test online olarak adaylara iletildiğinde, testi gerçekten adayın mı yoksa birbaşka kişinin mi yaptığı sorunu belirir. Bu sorun ile karşılaşıldığında birkaç yöntem ayrı-ayrı ve birlikte uygulanarak yaşanabilecek sorunlar asgariye indirilebilir:
• Web Kamera İle Fotoğraf ve Video’lu Gözetim: Test süresince adayın fotoğrafları veya videosu çekilebilir.
• Online Kamera İle Canlı Gözetim: İngilizce’de “online proctoring” olarak geçen bu yöntemde, aday testi alacağı zaman, özel bir yazılım ile bir gözetmen web kamera ile adayı denetler. Bu yöntem doğuracağı işgücü maliyetlerinden ötürü işe alımlarda başvurulmaya uzaktır.
• Ses Kaydı Gerektiren Sorular İle Denetim: Bu yöntemde aday testi alırken, sesini kaydedeceği sorular da dahil edilir. Bu kimi zaman açık uçlu bir soru olabileceği gibi, kimi zaman ise bir önceki soruyu hangi mantık ile çözdüğünü açıklamasını istemek olabilir. Bu sorular test puanına etki etmeyebilir.
• Yalnızca Adayın Cevaplayabileceği Özel Sorular İle Denetim: Bu yöntem, ancak aday yerine birbaşka kişi teste girmiş ise işe yarayacaktır. Birlikte olmaları durumunda gerekli güvenliği sağlamaz.
• Test-Tekrar-Test Yöntemi: Bu yöntem ancak aday ile yüzyüze gelinebileceği durumlarda uygulanabilir. Örneğin bin kişiye bir test uygulandıktan sonra, şirket ilk 50 kişi ile görüşmek istesin. Görüşme esnasında, yapılan testin bir sağlaması amacıyla daha kısaltılmış bir versiyonu uygulanabilir.
• Kopya Çekme / Hile Yapma: Testi kendi bilgisayarından yapan bir aday, başka kaynaklardan veya insanlardan yardım alıyor olabilir; bu durumu engellemek için:
• Mümkünse sınavın her sayfasında süre limiti olmalı, süre baskısı uygulanarak dış kaynaklar ile iletişim imkanı kısıtlanmalıdır.
• Sınav süresince Tam Ekran Kilidi uygulanmalı ve bu şekilde bilgisayar kulllanarak başka kaynaklardan bilgi edinme veya başka kaynaklar ile iletişime geçme engellenmelidir.
• Sınav boyunca Web Kamera ile video kaydı yapılmalıdır.
• Mümkünse sınavın alındığı bilgisayar ekranı kaydedilmelidir.

Ek olarak, tüm online testlerde soruların tek-tek ekrana gelmesi ve geriye dönüşün engellenmesi gerekir. Aksi taktirde birkaç kişi aynı testteki soruları paylaşarak hız kazanabilir.

Testin bir süre limitinin olmasının yanı sıra, soruların da ayrıca kendi soru limitlerinin olması, pratik açıdan test süresince dış kaynakların (insan, internet, kitap vb.) kullanımının önüne geçebilir.

Özetleyecek olursak, işe alımlarda online test uygulamasından verim alabilmek için, adaptif veya paralel-form test metodlarından biri kullanılmalı, sorular ekrana tek-tek gelmeli, tercihen soruların ve testin ayrı ayrı süre limitleri olmalı ve mümkün ise test süresince web-kamera ile adayın fotoğrafları çekilmelidir.